پارسيان منطقه فرارود (تاجيكیانِ آسياي ميانه) در آن زمان كه اين منطقه تركستانِ روسيه» نامگذاري شده بود، با هدف حفظ زبان و ادبيات پارسي، فرهنگ و تمدن ايراني خود (بمانند نياكانشان در سال هاي پس از حمله عرب در قرن هفتم ميلادي)، 25 آگوست سال 1924 رومه آواز تاجيك = صداي پارسيان» به زبان پارسي را منتشر كردند كه سوم شهريور 1386 (25 آگوست 2007) 83 ساله شده بود. اين رومه به همّت تاجيكیان سمرقند، در شهر تاشكند كار انتشار خود را آغاز كرد و نخستين سردبير آن عبدالقيّم قربي» بود.
در شماره نخست اين رومه اين اشعار پُرمعنا به چشم مي خورد:
بيا، بنشين، شنو آواز تاجيك
زبان معرفت پرداز تاجيك
پس از چندي به خاموشي غنودن
برآمد عاقبت آواز تاجيك»
اين رومه دفاع گر در زماني منتشر شد كه روس ها اقداماتي را آغاز و مرزبندي هايي را شروع كرده بودند كه به باور برخي از اصحاب نظر، اگر اين رومه نبود بخش بزرگي از فرهنگ و تمدني كهن به فراموشي فرستاده مي شد كه كوروش بزرگ براي حفظ آن در همانجا جان داد و اشكانيان، ساسانيان، سامانيان و . دمي از آن غفلت نداشتند و پاسدارش بودند.
در جريان تقسيمات جغرافيايي ـ به قولي من درآوردي» ـ بلشويک هاي روس با اين كه مَرو، بخارا، سمرقند و تاشكند در چارچوب مرزهاي ازبکستان و ترکمنستان قرارگرفتند؛ مقالات آواز تاجيك» بود كه كمك به ايجاد تاجيكستان برگِرد خجند و سُغد و . كرد. اين رومه كه نويسندگان قديمي اش رضا علي زاده. محمدجان رحيمي، صدرالدين عيني و . بودند، تلاش كرد بدون اين كه باعث تحريك اقوام ديگر شود كه پس از سقوط ساسانيان به تدريج به منطقه فرارود مهاجرت كرده اند، پارسيان را به دور خود جمع و ادب پارسي و فرهنگ ايراني را تقويت كند و براي جلب نظر مسكو و ادامه راه خود، مدتي هم مطالب حزب كمونيست را جهت نشر بپذيرد و براي زماني كوتاه، نام خود را به حقيقت (پراودا) تغيير دهد.
سيريليك (سلاويک) شدن الفباي كتابت در منطقه فرارود در نيمه اول قرن بيستم براي پارسي زبانان دشواري پديد آورد و يكشبه درصد بزرگي از مردم اين منطقه بي سواد شدند زيرا كه نمي توانستند مطالب را با اين الفباء بخوانند و بنويسند. به علاوه، اين الفبا بسياري از صداهاي پارسي مثلا ه» را ندارد و به جاي آن خ» بكار مي رود. حروف اضافي از قبيل تسه» و شچه» دارد و به دليل داشتن حروف صدادار نَرم و سخت، تلفظ ها با اين حروف تغيير مي كند. براي مثال: تلفظ الف» ميانگيني از الف» و صداي ضمّه است. با وجود اين، تاجيكان (تاجیکیان) زبان پارسي خود را كه عاري از تكلّفات و بسياري از واژه هاي عربي موجود در پارسي ساير نقاط است حفظ كرده اند و شاعران شيرين سخني همچون فرزانه خُجَندي و گلرخسار به وجود آورده اند. قانون زبان تاجيكستان مصوب سال 1989 بازگشت به الفباي مرسوم در ايران را توصيه كرده است ولي با وجود تلاشهاي محمدجان شكوري اديب و پارسي شناس نامدار، این مصوّبه هنوز از مرحله توصیه خارج نشده است و قانون مصوّب سال 2010، زبان مردم تاجيکستان را که پارسي اصيل است نام زبان تاجيکي» خوانده است.
بسياري از تاجيکان (تاجیکیان) فرارود مي گويند که اشکال کار در اين است که الفباي عربي، حروف واول (صدادار) ندارد و مسائل تلفظ و لهجه پديد مي آيد و استدلال مي کنند که وجود همين الفبا باعث ادامه حيات لهجه های محلی در ايران شده و مانع يکسان شدن لهجه ها مي شود. در تاجيكستان، 22 جولاي هر سال روز زبان» است كه با حضور رئيس جمهور ی این کشور برگزار مي شود و در آنجا اديبان خواست هاي خود براي غني سازي پارسي» را مطرح مي كنند. تاجیکستان سرزمینی است که کوروش بزرگ در آنجا فوت شد.
رومه آواز تاجيك» در مسير عُمر، جايگاه نويسنگان بزرگي بوده است از جمله ابوالقاسم لاهوتي. اين رومه ضمائم آموزش عمومي و يك ضميمه طنز تحت عنوان شيرين كار» داشته است. لازم به يادآوري است كه نخستين نشريه پارسي زبان منطقه فرارود، هفته نامه بخاراي شريف» بود كه از 11 مارس 1912 در اين شهر منتشر مي شود. متاسفانه، اين نشريه در نوامبر 2003 به دليل كاهش خوانندگان پارسي زبان در شهر بخارا (جمهوري ازبكستان كه زبان رسمي ديگري دارد) پس از آن كه تيراژش از هفت هزار نسخه تنزل كرد و دچار مشكل مالي شد و كمكي هم از لحاظ توزيع در نقاط دوردست و . از دولت هاي پارسي زبان دريافت نكرد، انتشار خود را از پارسي به زبان ازبكي تغيير داده است. با وجود اين، زادروز اين نشريه (11 مارس) همچنان روز مطبوعات در كشور تاجيكستان است و جشن گرفته مي شود.
برگرفته از رومک
برپایی نشست تخصصی«اعتبار رسانه‌ها در ایران»
كه ,پارسي ,زبان ,مي ,رومه ,منطقه ,اين رومه ,مي شود ,خود را ,پس از ,با وجود
درباره این سایت