قرار است امروز (سه شنبه) نشست تخصصی اعتبار رسانه‌ها در ایران» و مراسم رونمایی از وب‌سایت انجمن صنفی رومه‌نگاران استان تهران  برگزار شود.

     به گزارش روابط عمومی انجمن صنفی رومه‌نگاران استان تهران، قرار است در این نشست ، مهدی محسنیان‌راد استاد دانشگاه، محمد خدادی معاون‌مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فریبرز بیات رومه‌نگار، گیتا علی‌آبادی رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، علیرضا معزی معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری و الیاس حضرتی مدیرمسئول رومه اعتماد به ایراد سخنرانی بپردازند و در ادامه، مراسم پرسش و پاسخ برگزار خواهد شد. رونمایی از وب‌سایت انجمن صنفی رومه‌نگاران استان تهران از دیگر برنامه‌های این روز خواهد بود.

     گفتنی است این نشست ساعت ۱۸ روز سه‌شنبه ۱۴ آبان در محل دفتر انجمن به آدرس خیابان شریعتی،بالاتر از ظفر،نبش کودکان غزه، پلاک ۴۸ طبقه اول برگزار خواهد شد و حضور برای عموم رومه‌نگاران آزاد است.

     مدیر مسئول رومه آفتاب یزد» با پیش‌نویس شیوه‌نامه جدید محاسبه و تخصیص یارانه مطبوعات۹۸ از حیث شاخص هایی چون ضریب کیفی، اولویت های محتوایی و توزیع رومه ها موافق است و می گوید تعیین این شاخص ها یک گام رو به جلو است.

     منصور مظفری مدیر مسئول رومه آفتاب یزد» به شفقنا رسانه می گوید: شیوه نامه جدید به صورت صد در صدی مورد قبول یا انتقاد من نیست. بالاخره این شیوه نامه اشکالاتی دارد. ولی نسبت به گذشته می تواند یک گام به جلو در رابطه با هدفمند کردن یارانه ها و آگهی ها باشد.

     یکی از نکات خوب این شیوه نامه، تعریف و مشخص شدن رومه ها است. تعریف ما از رومه این است که هر روز باید منتشر شود نه اینکه در بین تعطیلی منتشر نشود و یا اینکه روزهای پنج شنبه منتشر نشود و مدیر مسئول با بهانه هایی چون نداشتن کاغذ رومه اش را چاپ نکند.

     او ادامه می دهد: به نظرم رومه باید روزهای جمعه هم منتشر شود. فکر می کنم بیشترین اعتراض به این شیوه نامه از سوی نشریاتی است که روزهای پنج شنبه رومه چاپ نمی کنند و با شاخص کیفی مورد نظر در این شیوه نامه معترض هستند.

     مظفری با اشاره به شاخص توزیع رومه در این شیوه نامه بیان می کند: از طرفی دیگر رومه باید دیده شود. ولی وقتی رومه ای در کیوسک های مطبوعاتی نباشد و یا در استان ها و شهرستان ها دیده و توزیع نشود، نمی توان عنوان رومه را بر آن گذاشت. هر چند در بعضی از استان ها مشکل حمل و نقل برای توزیع داریم، ولی باید حداقلی را برای توزیع رومه خودمان در نظر بگیریم. مثلا اگر۳۱ استان داریم در ۲۴ استان توزیع صورت بگیرد. با این مورد هم در شیوه نامه خیلی از دوستان مشکل دارند و به شیوه نامه انتقاد می کنند.

     او با توضیح درباره توجه شیوه نامه به اثر گذاری رومه ها می گوید: ما شاهد هستیم که تیراژ رومه ها پایین آمده ولی رومه ها باید تاثیر گذاری خود را در جامعه داشته باشند. صرف اینکه مجوز و دفتر رومه ای داشته باشند، برای حفظ یک رسانه کافی نیست. رومه باید اطلاعات دست اول برای خوانندگانش داشته باشد.

     این مدیر مسئول ادامه می دهد: اینکه حرف از قطع شدن یارانه می زنیم، به این منظور است که اگر مدیر مسئولی توان چاپ رومه را دارد و رومه اش فروش دارد و می تواند مومات چاپ فراهم کند و نیروی کار حرفه ای بگیرد، در این صورت می تواند متکی به یارانه نباشد. البته من به همه رومه هایی که حتی در یک صفحه و نامنظم هم چاپ می شوند، احترام می گذارم و برایم ارزشمند هستند.

     مظفری می گوید: حال که دولت محترم توانایی تنظیم بازار کاغذ و زینک را ندارد باید، حمایتی از رومه کند که چراغ آن روشن بماند و از طرف دیگر رسانه ها هم باید رسالت اصلی خود را که اطلاع رسانی است، حفظ کنند. همچنین بهترین راه حمایت از رسانه ها این است که دولت، بازار کاغذ و زینک را مدیریت کند و دست دلالان را کوتاه کند، و رانت آگهی های دولتی را بردارد.

     سیامک رحمانی، رومه نگار معتقد است که ماجرای یارانه مطبوعات فساد آور است ولی اگر نظارت بر پیش‌نویس شیوه‌نامه جدید محاسبه و تخصیص یارانه مطبوعات را بر عهده انجمن صنفی مطبوعات بگذارند و ناظران هیچگونه وابستگی به مدیران مطبوعات، کارکنان وزارت ارشاد و… نداشته باشند، می توان به آن امیدوار بود. رحمانی در عین حال، تعیین اولویت های محتوایی در این پیش نویس را تشویق به تقلب و فساد می داند و می گوید که نشریه باید بر روی اولویت ها و مسئولیت های خودش منتشر شود، نه اولویتی که دولت برایش تعیین می کند.

     سیامک رحمانی سردبیر سابق رومه شهروند» در بیان ارزیابی پیش‌نویس شیوه‌نامه جدید محاسبه و تخصیص یارانه مطبوعات در سال ۹۸  به شفقنا رسانه می گوید: به طور کلی ماجرای یارانه فساد آور است. به عبارتی یک نوع رانت محسوب می شود و همه برای اینکه سهم بیشتری بگیرند، مسئولیت های خودشان را فراموش می کنند و با ایجاد رابطه و شرایط استفاده از این یارانه، کارشان را پیش می برند.

     رحمانی در باره نقاط قوت و ضعف این پیش نویس می گوید: البته پیش نویس جدید نسبت به قبلی، فنی تر است ولی در آن هم چند نکته محل بحث وجود دارد. اول اینکه نظارت بر اجرای آن مسئله مهمی است و باید قبول کنیم که تقریباً غیر ممکن به نظر می رسد. چون همه مدیران رسانه ها به این نگاه می کنند که ببینند معاونت چه شرایطی را برای دریافت امتیاز گذاشته و به نوعی دست به تقلب بزنند. از طرفی افرادی که باید نظارت کنند کسانی هستند که قبلاً هم چنین مسئولیتی داشتند. این افراد هم براساس روابطی که با اهالی مطبوعات دارند، شرایط خودشان و… اقدام به ارزیابی می کنند.

     او ادامه می دهد: در نظر بگیرید که ما نزدیک به ۲هزار نشریه داریم و همه آن ها هم می خواهند از این یارانه استفاده کنند. از طرفی هم اکثر نهادهای مطبوعاتی در اختیار افرادی هستند که تعداد زیادی نشریه – اغلب - غیر حرفه ای دارند. به عبارتی زور، دست این دوستان است و من معتقدم که اکثر افراد ناظر هم از همین ها هستند!

     این رومه نگار انتقاد می کند: بیشتر نشریات ما تحریریه ندارند و به صورت حرفه ای منتشر نمی شوند و تنها به دنبال گرفتن یارانه هستند. یعنی با هر حقه و کلکی موارد تاکید شده در پیش نویس را در ظاهر رعایت می کنند ولی در باطن درحال دور زدن قانون هستند. توجه داشته باشید که در وزارت ارشاد برخی از مسئولان با مدیران مسئول رسانه ها روابط دوستانه دارند و گاهی سعی می کنند این نظارت به درستی اجرا نشود و این یارانه عادلانه تقسیم نشود.

     به گفته رحمانی، ۹۰ درصد مطبوعاتی که اسمشان در وزارت ارشاد وجود دارد، به عنوان نشریه منتشر نمی شوند و اساساً نباید یارانه به آن ها تعلق بگیرد. ولی وقتی معاونت شرایط تعیین می کند، سعی می کنند با تقلب به گونه ای جلوه دهند که ما این شرایط را داریم.

     او تاکید می کند: اگر در این پیش نویس نظارتی قوی وجود داشته باشد، یا به عبارتی این نظارت در دست انجمن صنفی مطبوعات قرار بگیرد و وابستگی به مدیران مطبوعات، وزارت ارشاد و… نداشته باشد، می توان به آن امیدوار بود، ولی مطمئن باشید چنین کاری نمی کنند. چون در ماجرای یارانه قرار است عده ای منتفع شوند.!!

     به اعتقاد رحمانی، بهترین روش حمایت از مطبوعات این است که یارانه را قطع کنند و از خوانندگان حمایت کنند. از طرفی بهتر است که تلاش شود تا فشارها و ممیزی های موجود کم شود و مطبوعات بتوانند در شرایط بهتری کار رومه نگاریشان را انجام دهند. مورد بعدی عدم اختصاص امتیازهای ویژه به نشریات دولتی است. یعنی شرایط به گونه ای باشد که فضا برای رقابت نشریات دولتی و خصوصی فراهم شود.

                                                                             برگرفته از شفقنا رسانه

     مرکز آمار، یافته‌های یک پژوهش را منتشر کرده  که نشان می‌دهد در ایران ۷۰ درصد از افراد ۱۵ ساله و بالاتر از آن که سواد دارند، رومه نمی‌خوانند و تنها ۳۰ درصد افراد رومه می‌خوانند. آیا این آمار برای جامعه» نگران‌کننده است یا برای رومه‌ها»؟

     این یافته‌ بخشی از نتایج طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار است که در سال ۹۶ انجام شد. در تحقیق مذکور که از طریق مصاحبه رو در رو با سرپرست یا عضو مطلع خانوار انجام شده است، وضعیت مطالعه رومه در خصوص بیش از ۵۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در شهرها و روستاها پرسیده شده که مشخص شده است بیش از ۳۷ میلیون و ۷۵ هزار نفر یعنی ۷۰ درصد جامعه هدف، رومه‌ ای مطالعه نمی‌کنند. در حقیقت، در ایران ۳۷ میلیون باسوادِ ۱۵ ساله و بیشتر از این سن رومه نمی‌خوانند.

     وقتی ۷۰ درصد از جمعیت کشور رومه نمی‌خرند و نمی‌خوانند بدین معناست که خبر یا تحلیل خبر را در جاهای دیگر مثل کانال‌ها و سایت‌های خود رومه‌ها در شبکه‌های اجتماعی و فضای سایبر، کانال‌های خبری در فضای مجازی، ماهواره و … پیدا می‌کنند. از طرفی نمی‌توان مردم را مجبور کرد که خبرها را فقط در رومه‌ها پیگیری کنند. امروزه افراد، منبع رسانه‌ای خود را با محاسبه سرعت دسترسی به اخبار و صرفه اقتصادی انتخاب می‌کنند و از آنجایی که در رسانه‌های آنلاین سرعت انتقال خبر بالاتر و نرخ هزینه پایین‌تر است، بیشتر افراد رسانه آنلاین را به رسانه چاپی مثل رومه ترجیح می‌دهند. برای مردم، در وهله اول مطلع شدن از خبر رویدادها مهم است و تحلیل و تفسیر در اولویت نیست. بنابراین در چند سال اخیر عادت کرده‌اند که خبرها را هر روز در فضای مجازی پیگیر باشند تا در رومه‌ها.

     تیراژ پایین رومه‌ها که ناشی از تمایل نداشتن مردم به خواندن آن است بارها بررسی شده، اما مشکلی از رومه‌های چاپی حل نشده است. کانال برخی از رومه‌ها در پیام‌رسان تلگرام فعال است و برخی هم سایت اینترنتی دارند و پی دی اف رومه را آنجا بازگذاری می‌کنند، پس رومه‌ها زنده هستند اما با سختی زندگی می‌کنند.

     این ۳۷ میلیون نفر که رومه نمی‌خوانند ضرر نمی‌کنند، زیرا از دنیای خبر و اطلاعات محروم نشده‌اند و خبرها را در رسانه‌های دیگری غیر از رومه می‌توانند پیگیری می‌کنند، اما این رومه‌ها هستند که با ده‌ها سند و مدرک در حال ضرر‌کردن هستند که یکی از این شواهد همین یافته‌های مرکز آمار است.

     وزارت ارشاد نمی‌تواند با این استدلال که مردم رومه نمی‌خوانند، مجوز انتشار رومه به افراد حقیقی یا حقوقی ندهد، اما پیش‌شرط مناسبی برای متقاضیان تاسیس رسانه گذاشته که در سه سال اول کار، هیچ حمایت مالی از آنها نمی‌کند تا مدیریت رسانه از جنبه مالی راستی‌آزمایی شود و همین موضوع باعث عقب نشینی هزار متقاضی شد.

     بنابراین اگر راهکار و فکر درست باشد، بسیاری از گرفتاری‌های بخش رسانه حل می‌شود. نزدیک به ده سال است که رومه‌های ایران با چالش نداشتن خواننده مواجه هستند و این قضیه سال به سال شدت می‌گیرد؛ رومه‌نگاری تحلیلی هم مشکل را حل نکرده است. مشکل تیراژ پایین رومه‌ها حتی با بارگذاری پی دی اف رومه در فضای سایبر یا راه انداختن کانال و صفحه در فضای مجازی حل نمی‌شود، چون روح رومه به جسم کاغذی آن تعلق دارد و اگر این جسم بمیرد آن روح مثل الان در اینترنت سرگردان می‌شود.

     رومه‌ها برای دیده‌شدن، به فضای مجازی و سایبر آمدند اما فراموش کردند که تکلیف‌شان اول باید در پیشخوان دکه‌ها روشن شود. شاید یکی از راه‌های جذب مخاطب این باشد که رومه‌ها تجاری فکر کنند و مثل بانک‌ها که جشنواره قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه برگزار می‌کنند، رومه‌ها هم مسابقه‌هایی برگزار کنند و شرط اصلی شرکت در مسابقه نیز خرید رومه از دکه باشد. این راهکار نیست بلکه فقط مثالی بود برای روشن شدن ذهن و رفتن به سوی ابتکارهای عملی. متاسفانه بهترین مطالب رومه‌ها که حاصل دسترنج خبرنگاران مستعد و گزارش‌نویسان حرفه‌ای و نکته‌سنج است، از طریق بازنشر مطلب، در خبرگزاری‌ها خوانده می‌شود. پس کیفیت مطالب پایین نیست، بلکه نگاه جامعه به رومه باید عوض شود و فرهنگ‌ رومه‌خوانی دوباره به خانواده‌ها برگردد.

     رومه یکی از صنایع فرهنگی است؛ در سبد خرید خانواده‌های ایرانی همه جور کالایی دیده می‌شود غیر از رومه. با کمی ابتکار و نوآوری در بازاریابی، نگاه مردم به رومه‌ها تغییر می‌کند.

                                                                                          منبع: شفقنا رسانه

     کارکرد رسانه، صرفا انعکاس حال و گذشته» و رقابت بر سر روایت ساده از رخدادها نیست». باید انتظار از رسانه را ارتقا داده و به رسانه بُعد» و رویکردی جدید بخشید و آن بُعد» همان آینده» است.

     رومه‌نگاری می‌تواند با گشودن بُعد آینده، تمایز و خصوصیتی جدید برای خود خلق کند. رسانه‌ی کامل، رسانه‌ای است که بتواند چشم‌انداز روشنی از آینده را نیز در منظر مخاطب قرار دهد. مخاطبی که دیگر حتی عنوان تعاملی آقای کاست برای او کافی نیست. رومه‌نگار آینده با مسلح شدن به فرآیند جستجوی هوشمند و فهم و تحلیل کلان داده‌ها و برقراری پلی میان تگذاران و تحلیلگران اجتماعی، می‌تواند افق‌های آینده را برای مخاطب ترسیم کند. در این فرایند، ضرورت و ثمره‌ی پیوند رسانه با علوم مدرن مرتبط با شبکه، داده و آینده پژوهی و بهره‌گیری اصحاب رسانه از ایده‌های متخصصان این علوم در تصحیح و ارتقاء رسانه‌های آینده‌نگر قابل کتمان نیست. 

     ابوالفضل فاتح با بیان مطلب بالا همچنین در مقاله ای در خصوص گشودن بُعد آینده در تولید محتوا نوشته است: آینده پیوسته در حال تغییر است» و با توجه به آن که رسانه در این فرایند تغییرپذیر، تا چه اندازه به‌ روزتر بوده و ت خود - ترمیمی پیوسته» و تصحیح اطلاعات را لحاظ کرده باشد، تأثیرگذاری‌اش بر حال و آینده، عمق و توسعه بیشتری می‌یابد. رسانه‌هایی هستند که موضوع خود را تحولات دهه‌های آینده‌ی جهان قرار داده‌اند و پیوسته براساس اطلاعات دریافتی، میزان خطای خود در پیش‌بینی آینده را تقلیل می‌دهند. این رسانه‌ها حتی اگر پاسخ یا راه حلی کامل برای آینده نباشند، حداقل می‌توانند پرسشی ارزشمند در برابر آینده » باشند. اگر رسانه‌ها در پیش‌بینی‌ها و گشودن بعد آینده، علمی و مسئولانه عمل کنند، با چنین رسانه‌هایی مردم زندگی خود را تنظیم خواهند کرد و آماده می‌شوند با شناخت و تصویر روشن‌تری به سراغ آینده بروند. این گونه رسانه‌ها برای مخاطبان و تصمیم‌گیران نقش قطب‌نما را ایفا خواهند نمود.

راه اندازی وب سایت شفقنا آینده

     نگاه غالب بر رسانه ها طی سال های اخیر،  معطوف و متمرکز بر بازتاب رویدادها و رخدادها در دو بازه زمانی گذشته و حال بوده است و شاید کمتر  تمرکزی به بعد آینده» در رسانه شده است. رسانه ها از آن رو که به عنوان رکنی از ارکان مهم تگذاری و تصمیم سازی در  جوامع ایفای نقش می کنند، نیاز است تا بیش از پیش، عنصر  آینده را در محتوای خود مد نظر قرار دهند. از همین روی،  خبرگزاری شفقنا با راه اندازی شفقنا آینده»  در تلاش است تا با  تولید، ترجمه و گردآوری اخباری که به آینده معطوف است از جمله انواع پیش بینی ها، احتمالات، نظرسنجی ها و اخبار  و تحلیل های آینده، مخاطبان ارجمند خود را به رخداد های پیش روی مهمان نماید

     شنیدن روایت‌ها و خاطرات رومه‌نگاران پیشکسوت می‌تواند برگی از تاریخ مطبوعات شفاهی اهل رسانه باشد. پیشکسوتان مطبوعاتی که در زمانه خود به عنوان چشم و گوش مردم، با اطلاع رسانی‌های دقیق و تحلیل‌های مناسب به مسئولان کمک می‌کردند، امروز هم می‌توانند با انتقال تجربیات خود به خبرنگاران در خبررسانی و انعکاس واقعیت‌ها به ارتقای کیفی حرفه رومه‌نگاری کمک برسانند. البته این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که خود اهالی رسانه به اهمیت این طبقه از جامعه پی‌ببرند.

     در این هفته ، شفقنا رسانه، میزبان محمود مختاریان یکی از باسابقه ترین چهره های حوزه مطبوعات بود. مختاریان در صحبت های خود روایتی از تاثیر سانسور بر مطبوعات قبل از انقلاب را تعریف کرده و می گوید: در آن زمان سردبیر  بیشتر اخبار را با وزارت اطلاعات و وزارت ارشاد (آن زمان) چک می کرد و خیلی از مواقع بر سر برخی از گزارش ها با هم بحث و دعوا داشتند. بعضی روزها شخصی به نام محرمعلی خان به تحریریه می آمد. او کارش سانسور کردن بود و به نوعی مامور آگاهی بود و به ما می گفت چه مطلبی چاپ شود و چه اخباری چاپ نشود. من حدسم بر این بود که ایشان سواد ندارد، چون مامور آگاهی را صدا می زد تا تیترها را برایش بخواند، بعد دستور سانسور می داد. یادم هست همه از شخصیت محرمعلی خان در تحریریه می ترسیدند. در همان زمان با محرمعلی خان مقداری صمیمی شدم و از او پذیرایی کردم و به او گفتم چرا فقط تیترها را می خواندید؟ او می گفت شاه فقط بر روی تیترها حساس است و وقت ندارد مطالب را کامل بخواند! از طرف دیگر در آخرین روزهای دوران رژیم سابق ، فردی به نام نیکو خواه به رومه می آمد و همه فکر می کردند از دوستان همکاران هست. بعد تحقیق کردم فهمیدم او رابط اصلی اطلاعات و شاه در رومه است.

     این رومه نگار پیشکسوت می گوید: مثلا در اولین رومه ای که در کرمان منتشر شد در همان صفحه اول نوشته بود الان نمی توانیم همه حقایق را بگوییم، انشالله در آینده می گوییم! . یعنی در همان ابتدا تکلیف خواننده را روشن کرده. یا مثلا وقتی تلگراف آمد، شاه به وزیر گفته بود نگذارید این وسیله در همه شهرهای ایران باشد و مردم از هم مطلع شوند.

     مختاریان با اشاره به حرفه ای بودن خبرنگاران و عکاسان قبل از انقلاب در رومه کیهان بیان می کند: یکی از مهم ترین مزایای کار در مطبوعات این است که با افراد بزرگ آشنا می شوید. یکی از این نیروهای حرفه ای و بزرگ رومه کیهان، داریوش اسداللهی بود که ویژگی های عجیبی داشت. او مفسر قوی در حوزه فوتبال بود. آن زمان یعنی ۵۰ سال پیش، از برزیل که ما تلفن نداشتیم برای ما تلکس می کردند و راجع به بازی های جهانی از او سوال می کردند.

     این استاد دانشگاه ادامه می دهد: او افسر شهربانی بود و تنها افسری بود که به سه زبان مسلط بود. تا اینکه یک مطلبی در کیهان ورزشی نوشت و پسر شاه از او انتقاد می کند و شاه او را به کاشان تبعید کرد! .  از دیگر نیروهای حرفه ای رومه کیهان، صادق ثمودی عکاس ما بود. در آن زمان،  عکس های دربار تنها توسط عکاس های کانون خبرنگاران عکاس» در میدان فردوسی تهیه می شد. تنها عکاسی بودند که به مکان های مختلف می رفتند و اجازه ورود به دربار شاه را داشتند و کسی غیر از این افراد را راه نمی دادند.  

     این رومه نگار پیشکسوت در ادامه  به چالش هایی  اشاره می کند که مطبوعات، امروزه با آن مواجه هستند و می گوید: بحران مهارت، مشکل بزرگی است که در رومه هایمان وجود دارد. از طرفی هم در طول این سال ها نیاز سنجی آموزشی انجام ندادیم، مدیر و سردبیر رسانه تربیت نکردیم. حدود چهل سال است که خبری از کتاب های جدید رومه نگاری در ایران نیست. در رومه ای شاهد مدیر مسئولی بودم که سلیقه ای کار می کرد. مشکل اساسی ما در طی دویست سال رومه نگاری؛ خودسانسوری، سانسور سلیقه ای ، دولتی بودن و در نظر نگرفتن منافع ملی بوده است نه مشکل کاغذ و… . شما باید قبول کنید که با آمدن شبکه های اجتماعی، تغییرات رسانه ای سرعت گرفته است. دانشگاه سیدنی چهار واحد برای توییت نویسی در نظر گرفته است، چون در توییت نویسی باید خبر نویسی، گزارش نویسی و… بدانید تا بتوانید در ۱۴۰ کلمه حرفتان را بزنید.

     او ادامه می دهد: در ۵ سال اخیر وضعیت رسانه ها به اندازه ۵۰۰ سال تغییر کرد. در حال حاضر در هر ثانیه ۱۰ هزار عکس بر روی شبکه اجتماعی اینستاگرام قرار می گیرد، روزانه ۶ میلیارد عکس سلفی در جهان گرفته می شود، ۱۱۰ میلیون آمریکایی در فیس بوک فعالیت می کنند و… . خب بجای اینکه شبکه های اجتماعی را فیلتر کنیم باید قدرتشان را دریابیم و قبول کنیم که شبکه های اجتماعی در همه جای دنیا فعال و قدرتمند هستند. در کره جنوبی روزانه ۲ میلیون و نیم نشریه منتشر می شود، نشنال جئوگرافیک یازده میلیون تیراژ به ۲۲ زبان جهان دارد و… . خب این نشان می دهد که رسانه مکتوب همچنان جذاب و قدرتمند است و افراد دوست دارند با ورق زدن از آن لذت بصری ببرند. می دانید که نشنال جئوگرافیک برای یک گزارش سه صفحه ای ۵۰ هزار عکس می بیند.

     مختاریان درباره اینکه مطبوعات ایران قدرتشان را در مقابل شبکه های اجتماعی حفظ کنند، به ارائه راهکار می پردازد و می گوید: جمع کردن مفصل نویسی در مطبوعات، تولید محتوا، توجه به ارزش افزوده در کار، تقویت و تربیت نیروی حرفه ای، اهمیت و توجه به گرافیک و… از مواردی هستند که باید در مطبوعاتمان در نظر بگیریم. رومه نگاری در فهم، جسارت و تحول خلاصه می شود. یعنی باید بدانید در کجایید و کجا کار می کنید، چقدر جسارت دارید و می توانید از خطوط قرمز جلوتر بروید و چقدر در خدمت تحول هستید. البته فکر می کنم رومه نگاریمان در این خدمت بوده است. تاکید می کنم، مجله و رومه در دنیا برای نقد هستند و نقد به معنی مرور است نه تخریب. به عبارتی اگر موضوعی را نقد می کنیم یعنی می خواهیم ببینیم نقاط قوت و ضعفش کجایست.

     او روایت می کند: وقتی رومه ایران راه اندازی شد، دکتر وردی نژاد آقای حسین الهامی را به عنوان سردبیر انتخاب کردند و الهامی گفت که با خبر خداحافظی می کنیم.

     مختاریان در ادامه با اشاره به اینکه باید شرایط برای کار نیروهای حرفه ای فراهم باشد، می گوید:  وقتی دانشجوهایم را در شبکه های معاند می بینم، خیلی ناراحت می شوم. چون معتقدم این افراد باید در تحریریه های داخل و برای خودمان کار می کردند نه برای دشمن. خب ما هم مقصریم چون باید شرایط کار برایشان ایجاد می کردیم.

     او با اشاره به اینکه شبکه های مجازی، رومه نگار تربیت نمی کنند و این تحریریه ها هستند که در جریان استاد - شاگردی رومه نگار تربیت می کنند، می گوید: ژاپن ۸۴ میلیون رومه دارد و ۹۹ درصد در تحریریه ها رابطه استاد - شاگردی است. چند سال پیش عده ای رومه نگار یونانی برای بازدید رومه به ایران آمده بودند. مدیر مسئول از من خواست تا راهنمایشان باشم. بعد از بازدید  از من تشکر کردند و پرسیدند، مو سفیدهایتان کجا هستند؟

     او معتقد است: با پست نویسی در توییتر، قطعه نویسی در تلگرام و فیلم موبایلی گذاشتن در اینستاگرام، رومه نگار تربیت نمی شود. رومه نگار باید در تحریریه باشد، کار کند، یاد بگیرد و با اخلاق رومه نگاری آشنا شود.

     مختاریان معتقد است که هیچکدام از رسانه ها کهنه نمی شوند و می گوید: در سال ۱۳۲۰ رادیو وارد ایران شد. ما از رادیوی زغالی به رادیوی آنالوگ ، از آنالوگ به دیجیتال و بعد به اینترنتی آمدیم. دو هفته پیش موریس جانسون در انگلیس نخست وزیر شد و در رادیوی شماره ۴ صحبت کرد. خب این نشان می دهد رادیو هنوز خیلی قوی است.

     به گفته هیات دولت و تیم رسانه ای آن، مدتی است که سازمان صدا و سیما به قصد تخریب عملکرد های دولت، شروع به برنامه سازی در ژانرهای مختلف کرده که در این راه از برنامه های گفتگو محور تا مستند، برای تاثیر گذاری بر افکار عمومی، بهره برده است. با این حال اساساً این شکل از برنامه سازی ها چقدر حرفه ای است؟ آیا رسانه ملی می تواند در قالب یک رسانه گروهی و حزبی عمل کند؟

      دکتر بیژن نفیسی مدرس رومه نگاری در این باره به سایت شفقنا رسانه می گوید: طبیعتاً یکی از نقش های رسانه، داشتن نگاه نقادانه به مسائل است. ولی در کنار آن باید فرصت پاسخگویی به نقد های مطرح شده را برای طرف مورد انتقاد فراهم کرد. این نه تنها برای رسانه ملی بلکه برای سایر رسانه ها هم صدق می کند و پویایی آن رسانه را نشان می دهد. از طرفی این کار به نوعی سبب جذب مخاطب می شود. چراکه مخاطب می بیند نظر موافق و مخالف کنار هم آورده می شود و به راحتی می تواند قضاوت کند و راه درست تری در تصمیم گیری هایش پیدا کند.

     او با اشاره به تاثیر گذاری موقت این نوع از عملکرد صدا و سیما بر مخاطبان توضیح می دهد: اگر رسانه بخواهد یکسویه به موضوعات نگاه کند، یک نوع جهت گیری خاصی پیدا می کند و طبیعتاً تاثیرش را بر روی مخاطب از دست می دهد. ممکن است این کار در کوتاه مدت اثر آنی بگذارد ولی در دراز مدت تاثیر خود را کلاً از دست می دهد. چون مخاطب بعد از مدتی متوجه می شود که مسائل انتقاد گونه به صورت یکسویه و یکطرفه مطرح می شود و به این فکر می افتد چرا این رسانه نکات مثبت را هم بیان نمی کند. خب این مسئله در دراز مدت باعث سلب اعتماد مخاطب می شود. می دانید که اعتبار منبع مسئله مهمی در جلب اطمینان مخاطب است، بخصوص برای رسانه هایی که می خواهند مخاطب وسیع تری را تحت پوشش خود قرار دهند.

     دکترنفیسی حفظ اعتماد مخاطب را عامل مهمی برای هر رسانه می داند و بیان می کند: در مباحث رسانه ای نکته مهم این است که به دست آوردن اعتماد مخاطب به کندی صورت می گیرد ولی از دست دادنش به سرعت. به عبارتی بدست آوردن اعتماد مخاطب زمان بر و سخت است و نیاز به برنامه ریزی دارد تا در دراز مدت بتوانیم مخاطب زیادی جذب کنیم. دقت داشته باشید که در حال حاضر نگاه انحصاری بر روی رسانه ها وجود ندارد چرا که در کنار تلویزیون، صدها کانال ماهواره ای هم وجود دارد و این خود زمینه ای را فراهم می کند تا ما را مجبور کند که بر اساس واقعیت ها اخبارمان را منعکس کنیم چون در حال حاضر به دلیل شکستن انحصار، فرصت مقایسه برای مخاطب فراهم شده است.

     این رومه نگار پیشکسوت در پاسخ به این سوال که این نوع برنامه سازی ها بر چه نوع مخاطبانی اثر گذار است؟ توضیح می دهد: این نوع عملکرد صدا و سیما شاید در کوتاه مدت بر اقشار خاصی تاثیر بگذارد ولی در دراز مدت تاثیر خود را از دست می دهد و این تناقض ها خود را نشان خواهد داد. به عبارتی این نوع عملکرد بر روی مخاطبانی که نگاهی سطحی به مسائل دارند، تاثیر گذاری بیشتری دارد ولی بر افرادی که عمقی تر به مسائل نگاه می کنند تاثیر گذار نیست، چون فقط صداوسیما نیست بلکه رسانه های دیگری هم هستند و به ما فرصت تامل درباره آن موضوع خاص را می دهند. بنابراین چنین عملکردی از رسانه ملی، بر مخاطبی که اهل تفکر و تفحص باشد به سادگی اثرگذار نیست.

     او در پایان به صدا و سیما توصیه می کند: بخش های مختلف شورای ت گذاری صداوسیما باید بر روی عملکردهایش ارزیابی هایی انجام دهند و متناسب با آن تغییراتی بنیادی تر اعمال کنند و منفعل نباشند.

     پیش‌نویس شیوه‌نامه جدید محاسبه و تخصیص یارانه مطبوعات در سال ۹۸ برای اظهار نظر کارشناسان منتشرشد. به گزارش روابط عمومی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیرو دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر توزیع و محاسبه حمایت‌های مطبوعاتی براساس ت‌های و شیوه‌نامه‌های جدید با تاکید بر سنجه‌های کیفی، راستی آزمایی شمارگان، حذف نشریات بی‌کیفیت از شمول دریافت یارانه، تعیین سقف تعداد نشریات مورد حمایت و… اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی پیش‌نویس شیوه‌نامه جدید محاسبه و تخصیص یارانه مطبوعات در سال ۹۸ را منتشر کرد.

     بر اساس این شیوه نامه، تمامی صاحب نظران و کارشناسان، مدیران مسئول و اصحاب رسانه تا پایان شهریور ماه فرصت دارند، نظرها، انتقادها و پیشنهادهای خود را در خصوص این پیش‌نویس به اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی، ارسال نمایند.

     در شیوه‌نامه جدید که در دو مرحله اجرایی خواهد شد، ضریب نظم در انتشار رسانه‌ها و ضریب کیفی در کنار توزیع سراسری، به عنوان شروط اصلی و شاخص‌های موثر در محاسبه یارانه درج شده است. همچنین محورهای چهارگانه اقتصاد و توسعه ملی، فرهنگی اجتماعی، ت خارجی و امنیت ملی، فرهنگ، معارف اسلامی و دفاع مقدس» به عنوان اولویت‌های موضوعی در محاسبه یارانه مطبوعات اعلام شده است. در این شیوه‌نامه میزان حمایت از نشریات متعدد دارای صاحب‌امتیاز حقیقی یا حقوقی واحد نیز مشخص شده به طوری که صاحبان امتیاز بیش از سه نشریه از ضریب کاهشی برخوردار می‌شوند و برای صاحبان امتیاز دارای بیش از ۱۰ نشریه نیز یارانه‌ای در نظر گرفته نشده است.

     پارسيان منطقه فرارود (تاجيكیانِ آسياي ميانه) در آن زمان كه اين منطقه تركستانِ روسيه» نامگذاري شده بود، با هدف حفظ زبان و ادبيات پارسي، فرهنگ و تمدن ايراني خود (بمانند نياكانشان در سال هاي پس از حمله عرب در قرن هفتم ميلادي)، 25 آگوست سال 1924 رومه آواز تاجيك = صداي پارسيان» به زبان پارسي را منتشر كردند كه سوم شهريور 1386 (25 آگوست 2007) 83 ساله شده بود. اين رومه به همّت تاجيكیان سمرقند، در شهر تاشكند كار انتشار خود را آغاز كرد و نخستين سردبير آن عبدالقيّم قربي» بود.

    در شماره نخست اين رومه اين اشعار پُرمعنا به چشم مي خورد:

          بيا، بنشين، شنو آواز تاجيك
          زبان معرفت پرداز تاجيك
          پس از چندي به خاموشي غنودن
          برآمد عاقبت آواز تاجيك»

     اين رومه دفاع گر در زماني منتشر شد كه روس ها اقداماتي را آغاز و مرزبندي هايي را شروع كرده بودند كه به باور برخي از اصحاب نظر، اگر اين رومه نبود بخش بزرگي از فرهنگ و تمدني كهن به فراموشي فرستاده مي شد كه كوروش بزرگ براي حفظ آن در همانجا جان داد و اشكانيان، ساسانيان، سامانيان و . دمي از آن غفلت نداشتند و پاسدارش بودند.

     در جريان تقسيمات جغرافيايي ـ به قولي من درآوردي» ـ بلشويک هاي روس با اين كه مَرو، بخارا، سمرقند و تاشكند در چارچوب مرزهاي ازبکستان و ترکمنستان قرارگرفتند؛ مقالات آواز تاجيك» بود كه كمك به ايجاد تاجيكستان برگِرد خجند و سُغد و . كرد. اين رومه كه نويسندگان قديمي اش رضا علي زاده. محمدجان رحيمي، صدرالدين عيني و . بودند، تلاش كرد بدون اين كه باعث تحريك اقوام ديگر شود كه پس از سقوط ساسانيان به تدريج به منطقه فرارود مهاجرت كرده اند، پارسيان را به دور خود جمع و ادب پارسي و فرهنگ ايراني را تقويت كند و براي جلب نظر مسكو و ادامه راه خود، مدتي هم مطالب حزب كمونيست را جهت نشر بپذيرد و براي زماني كوتاه، نام خود را به حقيقت (پراودا) تغيير دهد.

     سيريليك (سلاويک) شدن الفباي كتابت در منطقه فرارود در نيمه اول قرن بيستم براي پارسي زبانان دشواري پديد آورد و يكشبه درصد بزرگي از مردم اين منطقه بي سواد شدند زيرا كه نمي توانستند مطالب را با اين الفباء بخوانند و بنويسند. به علاوه، اين الفبا بسياري از صداهاي پارسي مثلا ه» را ندارد و به جاي آن خ» بكار مي رود. حروف اضافي از قبيل تسه» و شچه» دارد و به دليل داشتن حروف صدادار نَرم و سخت، تلفظ ها با اين حروف تغيير مي كند. براي مثال: تلفظ الف» ميانگيني از الف» و صداي ضمّه است. با وجود اين، تاجيكان (تاجیکیان) زبان پارسي خود را كه عاري از تكلّفات و بسياري از واژه هاي عربي موجود در پارسي ساير نقاط است حفظ كرده اند و شاعران شيرين سخني همچون فرزانه خُجَندي و گلرخسار به وجود آورده اند. قانون زبان تاجيكستان مصوب سال 1989 بازگشت به الفباي مرسوم در ايران را توصيه كرده است ولي با وجود تلاشهاي محمدجان شكوري اديب و پارسي شناس نامدار، این مصوّبه هنوز از مرحله توصیه خارج نشده است و قانون مصوّب سال 2010، زبان مردم تاجيکستان را که پارسي اصيل است نام زبان تاجيکي» خوانده است.

     بسياري از تاجيکان (تاجیکیان) فرارود مي گويند که اشکال کار در اين است که الفباي عربي، حروف واول (صدادار) ندارد و مسائل تلفظ و لهجه پديد مي آيد و استدلال مي کنند که وجود همين الفبا باعث ادامه حيات لهجه های محلی در ايران شده و مانع يکسان شدن لهجه ها مي شود. در تاجيكستان، 22 جولاي هر سال روز زبان» است كه با حضور رئيس جمهور ی این کشور برگزار مي شود و در آنجا اديبان خواست هاي خود براي غني سازي پارسي» را مطرح مي كنند. تاجیکستان سرزمینی است که کوروش بزرگ در آنجا فوت شد.
   
      رومه آواز تاجيك» در مسير عُمر، جايگاه نويسنگان بزرگي بوده است از جمله ابوالقاسم لاهوتي. اين رومه ضمائم آموزش عمومي و يك ضميمه طنز تحت عنوان شيرين كار» داشته است. لازم به يادآوري است كه نخستين نشريه پارسي زبان منطقه فرارود، هفته نامه بخاراي شريف» بود كه از 11 مارس 1912 در اين شهر منتشر مي شود. متاسفانه، اين نشريه در نوامبر 2003 به دليل كاهش خوانندگان پارسي زبان در شهر بخارا (جمهوري ازبكستان كه زبان رسمي ديگري دارد) پس از آن كه تيراژش از هفت هزار نسخه تنزل كرد و دچار مشكل مالي شد و كمكي هم از لحاظ توزيع در نقاط دوردست و . از دولت هاي پارسي زبان دريافت نكرد، انتشار خود را از پارسي به زبان ازبكي تغيير داده است. با وجود اين، زادروز اين نشريه (11 مارس) همچنان روز مطبوعات در كشور تاجيكستان است و جشن گرفته مي شود.

                                                                                      برگرفته از رومک

     مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اخیرا گفته است:وظیفه مهم رومه‌های چاپی و خبرگزاری‌ها تحلیل اخبار وقایع در جامعه است؛ خبرگزاری‌ها و رومه‌ها با تحلیل و تفسیر رویدادهای خبری، خوراک رسانه‌ای دیگر فضاها را تامین کنند؛ شبکه‌های اجتماعی تهدیدی برای رومه‌ها و خبرگزاری‌ها نیستند» (ایرنا-۳۱ مرداد).

     اگر صحبت‌های خانم علی‌آبادی را معیار قرار دهیم این سوال پیش می‌آید چرا رومه‌های ایران که تا اواخر دهه ۷۰ رویکرد تحلیلی و تحقیقی چندانی نداشتند، با فروش و تیراژ خوبی مواجه بودند و گاهی مردم در دهه های ۵۰ و ۶۰ برای خرید رومه صف می‌بستند؟ پاسخ روشن است؛ چرا که بعد از رادیو و تلویزیونِ مصلحت‌اندیش، محتاط و سانسور‌محور، مطبوعات (رومه‌ها و مجلات هفتگی و ماهانه) تنها منبع مهم اطلاع‌رسانی در کشور ‌بودند که مقاله‌‌ها و گزارش‌های انتقادی‌شان درباره دولت، مجلس، اقتصاد، ورزش، ترافیک، گرانی، کمبود امکانات، آسیب‌های اجتماعی و …، مخاطب را راضی نگه می‌داشت. بعد از آن، رومه‌نگاری تحلیلی به مطبوعات ما اضافه شد و تیراژ رومه‌ها نیز مناسب بود اما از اوایل دهه ۹۰ شمسی با فراگیرشدن تلگرام و اینستاگرام، رومه‌ها به چالش افتادند. جالب اینجاست که فیس‌بوک نتوانسته بود رقیبی برای مطبوعات باشد اما تلگرام و اینستاگرام با قابلیت‌هایی که دارند تیر خلاص را به پیکر رومه‌ها در ایران زده‌اند.

     اما چرا این طور شد؟ از یک سو فرهنگ اجتماعی مردم ایران که معمولا کم‌تحمل هستند و از سوی دیگر صرفه‌جویی در هزینه کردن برای کالای فرهنگی، باعث شد مردم بین ۲۴ ساعت صبوری برای تهیه رومه» و آگاهی از اخبار در شبکه‌های اجتماعی با بیشترین سرعت و هزینه‌ای کمتر از قیمت یک رومه »، دومی را انتخاب کنند. قطعا برای مردم، تحلیل و تفسیری که موشکافانه و کارشناسانه باشد، اهمیت دارد. اما در وهله اول می‌خواهند خیلی زود بفهمند که اطراف‌شان چه خبر است. حال اگر پشت پرده یک رویداد خبری، راز مهمی هم نهفته باشد فرقی نمی‌کند که رومه، خبرگزاری، وب‌سایت یا یک کانال خبری در فضای مجازی هستید؛ بستگی به استعداد حرفه‌ای خبرنگار و ت رسانه دارد که چگونه مهمترین اطلاعات و رازهای مگو را از دل رویداد بیرون بکشد و با تحلیل جذاب و مستدل جلوی مخاطب بگذارد. بنابراین ظرفیت تحلیل و تفسیر تنها معطوف به رومه نیست و سایر رسانه‌ها هم می‌توانند از این ظرفیت بهره ببرند.

     ضمن این که گاهی خبر مهمی به رومه‌ها می‌رسد که ساعت‌ها پیش از این که تفسیرش را در رومه فردا بخوانیم، خبرگزاری‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای موضوع را تجزیه و تحلیل کرده و تفسیر خود را زودتر از رومه در اختیار مخاطب قرار می‌دهند. این تحلیل‌ها در فضای مجازی نیز در دسترس هستند، پس مخاطب ضرورتی نمی‌بیند رومه فردا را از دکه بخرد؛ اگرچه اینترنت هم رایگان نیست اما با خرید بسته اینترنت یک روزه از هر اپراتوری، می‌توان صدها خبر از ده‌ها رومه و خبرگزاری را در یک روز در گوشی موبایل مطالعه کرد؛ این هم جنبه اقتصادی موضوع.

     بنابراین در این بازار خبری گسترده، فعلا چالش مطبوعات ما بیشتر از ناحیه فرهنگ رومه‌خوانی مردم است نه ضعف رومه‌ها در ارائه سبک تحلیلی. استدلالی هم که ذکر شد دهه‌های گذشته بودند که خبری از رومه‌های رنگی،گرافیک‌‌های زیبا و سبک تحلیلی نبود اما رومه‌‌ها رونق داشتند. امروز هم در کشورمان تعداد رومه‌هایی که تحلیل‌های خوبی از وقایع می‌دهند، کم نیست. اما فرهنگی در بین مردم جا افتاده که ترجیح می‌دهند در عوض خریدن و مطالعه رومه‌ها، بازنشر تحلیل‌ها یا گزارش‌های تحقیقی آن ها را از طریق فضای مجازی یا در نسخه پی‌دی‌اف رایگان رومه در وب دنبال کنند.

     بنابراین مثل هر مقوله دیگر، اگر فرهنگ‌ رومه‌خوانی مردم ما هم اصلاح شود و رومه را یک سند مکتوب ارزشمند و کالای فرهنگی لوکس بدانند که می‌‌تواند در بالا بردن اطلاعات و آگاهی‌شان موثر باشد، می‌توان به حیات رومه‌ها امیدوار شد. در غیر این صورت در آینده وضع از این هم بدتر می‌شود و فقط اسمی از رومه‌ها می‌ماند که برای رسیدن به دست مردم چاپ نمی‌شوند بلکه بهانه‌ای است که بگوییم هنوز در ایران رومه منتشر می‌شود!

                                                                                برگرفته از: شفقنا رسانه